geçen gün yayınlanan bir yazımda jail break’den bahsetmiştim, bazı okuyucular haklı olarak “nedir bu” diye sordular. yorum olarak yazmak yerine ayrı bir yazı olarak paylaşmak istedim.
devteam’in logosu (ısırılmış elma yerine)
apple iphone üzerine uygulama yüklenmesine ancak kendi kontrolü altında izin veriyor. bunun da nedeni, kendi ifadelerine göre, kontrol edilmemiş ve kötü amaçlı yazılımları engellemek. ancak bunun dışında iki gizli neden daha var; biri tamamen duygusal, apple’in resmi sitesi appstore (sadece itunes üstünden erişilebilir) üzerinden yükleme yapıldığında apple ciddi para kazanıyor. bugün çıkan habere göre toplam 15 bin uygulama 500 bin kez yükleme rakamına ulaşmışlar. ikincisi ise “band width” (veri hattı yoğunluğu) kullanımı ile ilgili. bildiğiniz gibi amerikada 3g var ve iphone’unuz var ise 3g sınırsız olarak at&t tarafından sağlanıyor. at&t ile apple arasındaki anlaşma da bu hattın gereğinden fazla kullanılmasını engellenmesi şeklinde. bu nedenle iphone’un modem olarak kullanımı veya arka planda sürekli çalışarak internet kullanan, dosya yükleyen gibi birçok uygulamanın appstore’da satılmasına izin verilmiyor.
tabii bu izin verilmeme yazılım geliştiricilerini daha fazla hırslandırmak dışında bir etki yaratmadı ve iphone için jailbreak ve unlock yazılımları geliştirildi. jail break (hapisten kaçış) iphone’da appstore’a olan bağımlılığı kaldırıyor ve birçok farklı kaynaktan uygulama indirilebilmesine olanak sağlıyor. bu uygulamalarda apple’ın yukarıda anlattığımız kısıtları da olmadığı için gerek arka planda çalışıp sürekli hattı kullanan veya modem olarak kullanmanıza izin veren uygulamalar hızla yayıldı. apple bunu engellemek için jb yapılan telefonların garantisinin düşeceğini açıkladı ama bunu ne derece ispatlayabildikleri pek belli değil. tabii jb’li iphone kullanmanın bu tip avantajları olduğu gibi çok önemli dezavantajları da var. örneğin yüklediğiniz uygulamanın neler yaptığından tam emin olamamak gibi, yani size gelen e-mail’leri biryerlere aktaran veya kontak listenizi çalan bir uygulamayı farkına varmadan yüklemiş olabilirsiniz. ikincisi ise daha etik bir problem, uygulamaların kırılmış versiyonlarını da bu kaynaklardan bulmak mümkün. bu da emeğe saygısızlık anlamına geliyor.
unlock ise iphone 2g‘lerin (ikinci jenerasyon) abd/at&t dışında kullanılamaması ile ilgili. bu kısıtı ortadan kaldırıp herhangi bir operatörde çalışabilmek için geliştirilen kırıcı uygulamalar ile telefonununuzu farklı ülke ve operatörlerde kullanabiliyorsunuz. ancak 3g ile soft kırma yakın tarihe kadar mümkün olmuyordu, bunun yerine sim kartınızı taktığınız aparatlar ile unlock yapılabiliyordu. geçtiğimiz günlerde devteam artık soft olarakda unlock yapılabileceğini açıkladı. şu anda Türkiye’de özel sözleşmeler ile telefon alınıp kullanılabildiği için unlock eskisi kadar popüler değil.
biraz da bu konudaki kaynakları aktarmak istiyorum.
iphone konusundaki en geniş mesajlaşma gruplarından biri iphoneturkish neredeyse herkesin derdine deva olabiliyor. Dr. Şehmus Tiğiş’in bu mail grubuna üye olmak için iphoneturkish-subscribe@googlegroups.com adresine bir boş mesaj atmanız yeterli olur. Eski iphoneturkey grubunun yöneticisi mustafa tan’ın iphoneturkey.biz isimli sitesi var ve güzel incelemeler çıkıyor. yine kaynak açısından önemli bir site ingilizanahtari.com forum sitesi, üye olarak yararlanılabilen sitede bir çok kaynak mümkün. iphonedo (www.iphonedo.com) sitesini de atlamamız gerekir tabii. burada jail break veya unlock nasıl yapılır resimler ile anlatılıyor.
bir iki de yabancı kaynak. jb yazılımı geliştiren devteam’in blog’u, detaylı incemeler yer alan iphoneschool ve iclarified gibi.
son not, bu kaynakları detaylı incelemeden, sakın ve sakın jail break yapacağım diye işe girişmeyin, sonuçta elinizde kullanamadığınız bir telefon ile kalabilirsiniz.
